Ο Ηλίας Τανταλίδης ήταν ποιητής και λόγιος, πολύ δημοφιλής στην εποχή του. Υπήρξε από τους πιο γνωστούς εκπροσώπους του ελληνικού Ρομαντισμού.

Πολλά ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί κατά περιόδους στα σχολικά αναγνωστικά.

Ο Ηλίας Τρανταλιδάκης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1818 στην Κωνσταντινούπολη από πατέρα κρητικής καταγωγής. Αρχικά, φοίτησε στην πατριαρχική σχολή της Ξηροκρήνης και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης. Μαθητής ακόμη δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα με τίτλο «Ύμνος εις τον Μάιον». Το 1837 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Παίγνια», η οποία διαβάστηκε πολύ. Το 1840 εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1844.

Μικράτα

Μικρός κι εγώ, μικρή και συ,
ω Ήβη τ’ ουρανού χρυσή!
Κι οι δύο ταιριασμένοι.
Κι οι δύο μ’ αθωότητα
και ψυχική απλότητα
γλυκά αγαπημένοι.

Ο Έρωτας μας αγαπά·
τα στήθη μας δεν τα τρυπά
με τα πικρά του βέλη·
αλλ’ άοπλος και άκαυστος,
γλυκύς μας φίλος άπαυστος
τες χάρες του μας στέλλει.

Το Ερωτάκι το μικρό,
γλυκύ, αλλ’ όχι και πικρό,
εις τους μικρούς πηγαίνει.
Στους όμοιούς του φέρεται
και τα αθώα χαίρεται
και στα αθώα μένει.

Τους δε μεγάλους παραιτά,
από το μέρος τους πετά,
στο γένος τους δεν κλίνει.
Πετά, και εις τον τόπον του
κατά συνήθη τρόπον του
την μάνα του αφήνει.

Έλα λοιπόν προς το παρόν,
ενόσω έχομεν καιρόν,
προτού να μας αφήση,
να τον χαρούμε σήμερα
με παιγνιδάκια ήμερα
φωνάζοντες: – Να ζήση!

Αμέσως μετά, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη κι επιχείρησε να εκδώσει το εκκλησιαστικό περιοδικό «Σύμμικτα Εκκλησιαστικά». Όμως, το 1845 η μοίρα τού έπαιξε άσχημο παιγνίδι, αφού έχασε το φως του. Παρότι τυφλός, διορίστηκε καθηγητής των ελληνικών γραμμάτων και της ρητορικής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου δίδαξε για σχεδόν τριάντα χρόνια. Μεταξύ των μαθητών του ξεχωρίζει ο μετέπειτα σπουδαίος διηγηματογράφος Γεώργιος Βιζυηνός, του οποίου ενίσχυσε τον ζήλο για τα γράμματα.

Το πλήγμα της μοίρας ο Τανταλίδης το αντιμετώπισε με καρτερία και στωικότητα. Συνέγραφε υπαγορεύοντας πολλά έργα, φιλολογικά και εκκλησιαστικά, για τα οποία τιμήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με τον τίτλο του «Μεγάλου ρήτορος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας».

Η αποδημία της

Ώρα καλή σου!…
φεύγεις, θεά μου
και την καρδιά μου
παίρνεις μαζί σου.
…………………..

Την πήραν· πάγει·
μες στα πελάγη
τα μακρινά·
Φεύγει…πεθαίνω
παντοτινά.

Γλυκιά μου φίλη!
Τ’ είναι; Τι στρέφεις;
Τ’ είναι; Τι γνέφεις
με το μανδίλι;

Σ’ ακούω, κράζεις·
τι με προστάζεις;
Να σ’αγαπώ;
Κι ακόμη θέλεις
και παραγγέλεις
να σε το πω;…

Αχ! Κωπηλάται!
γυρίσετέ την·
αφήσετέ την·
που με την πάτε;

Καραβοκύρη,
για το χαρατίρι,
να ζης, εκείνης,
πάρε κι εμένα
απ’ το λιμένα
και μη μ’ αφήνης.

Αχ! Δεν μ’ ακούουν,
με τα λεπτά τους
χρυσά κουπιά τους
το κύμα κρούουν.

Φεύγει· την χάνω
στο κυμ’ απάνω
τον κυανούν·
χαν’ απ’ εμπρός μου
το μόνο φως μου,
χάνω τον νουν!…

Λίγο πριν από τον θάνατό του, που επισυνέβη στις 31 Ιουλίου 1876 στη Χάλκη, εξέδωσε στην Αθήνα την ποιητική συλλογή «Άσματα». Κηδεύτηκε με μεγάλη λαμπρότητα στη Χάλκη. Ο τάφος του βρίσκεται πίσω από το ναό της Αγίας Τριάδας, όπου αναπαύεται για πάνω από ένα αιώνα ο τυφλός ποιητής. Το χαραγμένο πάνω στην πλάκα του τάφου επίγραμμα θυμίζει το δράμα της ζωής του:

Ένθεν απέστιν Ηλίας Τανταλίδης
τυφλός μεν εν γη, νυν δ’ εν ουρανώ βλέπων.

Ως ποιητής, ο Τανταλίδης συνεχίζει τη φαναριώτικη παράδοση, που του χάρισε τον τίτλο «αηδών και κύκνος του Βοσπόρου». Τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν υπό την επίδραση της στιχουργίας του Αθανασίου Χριστόπουλου, με ερωτικό και βακχικό χαρακτήρα, σε γλώσσα καθαρεύουσα και έντονη την επίδραση του εκκλησιαστικού περιβάλλοντος. Αργότερα, διακρίθηκε ιδιαίτερα για τα ποιήματά του, με ευθυμογραφικό ή σατιρικό τόνο και μάλιστα για όσα απεικονίζουν χαρακτηριστικούς τύπους της φαναριώτικης κοινωνίας. Δημοφιλή ήταν, επίσης, και τα παιδικά του ποιήματα.

Η λυρική του φλέβα δε μπορεί να εκδηλωθεί γιατί σκοντάφτει στην αρχαίζουσα ή καθαρεύουσα. Όταν, όμως, γράφει σατιρικά ποιήματα, οι στίχοι του έχουν χάρη.

Σημείωσε για το έργο του ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, ενώ ο κριτικός της λογοτεχνίας Κ. Θ. Δημαράς γράφει:

Εκείνο που ξεχωρίζει μέσα στο έργο του είναι η ικανότητά του να κατεβάζει τον τόνο και να ξαναδίνει την ξεχασμένη φαναριώτικη χάρη και ευτραπελία. Αν κι έχασε νωρίς το φως του, τα ποιήματά του κράτησαν αυτή την διάθεση ως το τέλος της ζωής του, όπου τη βλέπουμε να συνδυάζεται με την πολίτικη γλώσσα, έχουμε αξιόλογες επιτυχίες.

Για τον Ηλίας Τανταλίδης ο λογοτέχνης Πέτρος Γλέζος είχε πει:

Αν και σήμερα ο Ηλίας Τανταλίδης μπορεί να θεωρείται ποιητής που δε ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μορφές της ποιήσεως, υπήρξε εποχή που η παρουσία του ήταν αισθητότατη. Και είναι χαρακτηριστικό, αυτό που βέβαια θυμόμαστε οι παλαιότεροι, πως δεν έλειπαν ποτέ ποιήματά του από τα αναγνωστικά των σχολείων μας. Σε εποχή, που η μεγαλοστομία και ο λογιωτατισμός της καθαρεύουσας κυριαρχούσε απόλυτα, ο Ηλίας Τανταλίδης μπόρεσε να εκφράσει μ’ αυτήν, με δροσιά όμως και με χάρη, συχνά και αληθινή συγκίνηση, τον συναισθηματικό κόσμο της ψυχής του.