Το Πάνθεον της Ρώμης είναι αρχαία θρησκευτική κατασκευή η οποία βρίσκεται στην Piazza della Rotonda (Ρώμη).

Κατασκευάστηκε ύστερα από εντολή του Αγρίππα κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. και στον θριγκό φέρει την επιγραφή: “Marcus Agrippa Lucius filius, consul tertium, fecit”, δηλαδή, “ο Μάρκος Αγρίππας τού Λούκιου γιος, ύπατος το έκανε για τρίτη φορά”.

O αυτοκράτορας Αδριανός (76-138 μ.Χ.), αρχιτέκτονας ο ίδιος, προώθησε την κατασκευή μεγάλων έργων όχι μόνο στη Ρώμη αλλά και σε όλη τη ρωμαϊκή επικράτεια. Το μεγαλύτερο έργο την εποχή αυτή στη Ρώμη ήταν το Πάνθεον, το οποίο χτίστηκε ύστερα από επιθυμία του Αδριανού και αφιερώθηκε στη λατρεία όλων των θεών. Το κτίριο αυτό αντανακλά την κατασκευαστική υπεροχή των Ρωμαίων. Η κάτοψη του είναι ένας τέλειος κύκλος και η περίμετρος του ένας κύλινδρος. Η είσοδος αποτελείται από έναν οκτάστηλο κορινθιακό πρόναο, ο οποίος ανήκε σε έναν προγενέστερο ναό. Το εσωτερικό του κτιρίου είναι μια τέλεια σφαίρα με διάμετρο 43 μ. Στο κέντρο της οροφής υπάρχει ένα άνοιγμα με διάμετρο 8,70 μ.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ:

Πάνθεον, εσωτερικό:

Οι Ρωμαίοι έδιναν μεγάλη σημασία στον εσωτερικό διάκοσμο των ναών, πράγμα που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο Πάνθεον. Μόλις κανείς περάσει τον κορινθιακό πρόναο, αντικρίζει το μεγαλοπρεπέστατο εσωτερικό. Τα πολύχρωμα μάρμαρα, τα εντυπωσιακά αγάλματα των αυτοκρατόρων, οι κόγχες και οι εσοχές στην περίμετρο του κυλίνδρου δίνουν την εντύπωση ενός απέραντου χώρου, και ο άνθρωπος αισθάνεται ότι βρίσκεται στο κέντρο ενός απέραντου κόσμου. Η μόνη πηγή φωτός, εκτός από την είσοδο, είναι η κεντρική οπή στην οροφή που επιτρέπει να μπαίνει το φως και να διαγράφει στο πάτωμα τον κύκλο του ήλιου.

Πάνθεον, κάτοψη:

Κατασκευαστική λεπτομέρεια…

Οι Ρωμαίοι τεχνίτες, χρησιμοποιώντας το σκυρόδεμα ανάμεσα στα τούβλα και με τη βοήθεια των τόξων, μπόρεσαν να δημιουργήσουν μια ελαφριά “αυτοφερόμενη” κατασκευή. Το βάρος της κατασκευής διοχετεύεται στο έδαφος μέσα από τα τόξα, που βρίσκονται στην περίμετρο του κτιρίου, και έτσι η κατασκευή δεν έχει ανάγκη κάθετων και ανεξάρτητων στοιχείων (κολόνες).

Αξονομετρικό σχέδιο…

H σφαίρα ήταν το σύμβολο της παντοδυναμίας του αυτοκράτορα. Με άλλα λόγια, η κατασκευή του θόλου και του κυκλικού κτιρίου απεικόνιζε την οικουμενική κυριαρχία της Ρώμης. Το φως που μπαίνει από τη μία και μοναδική οπή συμβόλιζε τη δύναμη του αυτοκράτορα που λατρευόταν σαν θεός. H αίσθηση που δημιουργείται στο εσωτερικό του κτιρίου είναι αυτή του ενός και μοναδικού κέντρου. Το κτίριο είναι απόλυτα εσωστρεφές και σ’ αυτό συγκλίνουν όλος ο διάκοσμος της οροφής αλλά και οι περιμετρικές κόγχες, οι οποίες επαναφέρουν συνεχώς το βλέμμα του επισκέπτη στο κέντρο του χώρου, αφού δεν υπάρχει καμία άλλη δυνατότητα φυγής.

Η ονομασία του Πάνθεον προέρχεται από το αρχαιοελληνικό επίθετο πανθείον, το οποίο σημαίνει “όλων των θεών”.

Η πλειονότητα των Ρωμαίων συγγραφέων το αναφέρουν με την ελληνική του ονομασία Πάνθεον. Η εκλατινισμένη εκδοχή του ονόματός του, Pantheum απαντάται στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο.

Το Πάνθεον διέθετε τον μεγαλύτερο θόλο σε όλη την Αρχαιότητα (43,3 μέτρα διαμέτρου στο εσωτερικό του), ο οποίος και παραμένει έως σήμερα ο μεγαλύτερος κατασκευασμένος από διαδοχικές και διαφορετικές στρώσεις από béton non-armé (μη ενισχυμένο σκυρόδεμα).

Έπειτα από σχεδόν δύο χιλιετίες, η αξιοσημείωτη αυτή κατασκευή δεν παρουσιάζει κανένα σημάδι κατάρρευσης, παρά τις αρκετές αφαιρέσεις τμημάτων της διακόσμησης του.