“Ένα κτίριο είναι ένα σύμβολο, όπως συμβολική είναι και η ενέργεια της καταστροφής του. Τα σύμβολα λαμβάνουν την εξουσία τους από τους ανθρώπους. Μονάχο του, ένα σύμβολο δεν έχει κανένα νόημα, συγκεντρώνοντας όμως αρκετούς ανθρώπους, στην ανατίναξη ενός κτιρίου μπορείς ν’ αλλάξεις τον κόσμο”.

Γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Μαύρος

“V”

Guy Fawkes – 13 April 1570 – 31 January 1606

Στις 23 Απριλίου του 1570 γεννιέται στο York o Γκίντο Φώκς, γνωστός ως Γκάι Φωκς και ως ένας από τους υποκινητές της Συνομωσίας της πυρίτιδας. Μια Συνωμοσία που οργανώθηκε σαν αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α’ και τα σκληρά μέτρα του ως προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς. Αν και το κίνητρο ήταν η θρησκευτική διαμάχη μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, η κίνηση του Γκάι Φωκς πέρασε στην ιστορία, ως ιδιαιτέρως εμβληματική στην προτροπή της ανατροπής τυραννικών καθεστώτων.

Ο Βασιλιάς Ιάκωβος Α’ της Αγγλίας υπήρξε η προσωποποίηση του απόλυτου Μονάρχη και αντιφατικού ηγέτη. Συγκέντρωσε γύρω του όλους τους Σκωτσέζους ευγενείς, με απώτερη φιλοδοξία του να ενώσει τα στέμματα της Σκωτίας και της Αγγλίας. Οι βλέψεις του αυτές δυσαρέστησαν έντονα τους λαούς των δύο χωρών που είχαν μεγάλη εμπάθεια μεταξύ τους, αντιπαθώντας την ένωση κάτω από ένα στέμμα. Πρώτη απόδειξη υπήρξε όταν οικειοποιήθηκε τον τίτλο του βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας (1604), κάτι που έκανε τον φιλόσοφο, πολιτικό, επιστήμονα, συγγραφέα και δεξιοτέχνη στην χρήση της αγγλικής γλώσσας Φράνσις Μπέικον να αντιδράσει, λέγοντας του ότι δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί νομικά τον τίτλο. Ο απολυταρχισμός του, η οικονομική του ανευθυνότητα και οι λαομίσητες τακτικές του αποτέλεσαν τις αιτίες που ξέσπασε ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος το 1642 μεταξύ Κοινοβουλευτικών και των Βασιλοφρόνων. Το μόνο θετικό που είχε η βασιλεία του ήταν στον τομέα των τεχνών, που συνέχισε τη χρυσή εποχή της βασίλισσας Ελισάβετ Α΄. Μεγάλοι συγγραφείς κατά την περίοδο της βασιλείας του ήταν ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ο Μπεν Τζόνσον και ο Φράνσις Μπέικον.

Η στιγμή της σύλληψης του Guy Fawkes

Ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος ήταν το αποκορύφωμα, όμως η Συνομωσία της Πυρίτιδας ήταν η αρχή. Ο Άγγλος στρατιώτης Γκάι Φωκς, μέλος μιας ομάδας Καθολικών συνωμοτών, οργάνωσαν τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας στις 5 Νοεμβρίου 1605 που είχε ως στόχο την δολοφονία του Βασιλιά Ιάκωβου Α’ της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη του Παλατιού του Γουέστμινστερ, που στέγαζε τότε το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η 5η Νοεμβρίου ορίστηκε ως μέρα ορόσημο για τους Συνωμότες επειδή ο βασιλιάς θα απευθυνόταν σε μια διευρυμένη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων. Οι Συνωμότες βρήκαν ένα κελάρι κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων και μέχρι το Μάρτιο του 1605, είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Μόντιγκλ, του οποίου δημιουργήθηκαν υποψίες κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φωκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί, είτε νεκροί. Οι ζώντες συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου 1606 εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.

Εις ανάμνηση της αποτυχημένης απόπειρας του Γκάι Φωκς ν’ ανατινάξει το Κοινοβούλιο, στην Αγγλία και σε άλλες χώρες η 5η Νοεμβρίου εορτάζεται σαν Νύχτα του Γκάι Φωκς (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night) εις μνήμη για τη στήριξη της Μοναρχίας. Πυροτεχνήματα λάμπουν στον αέρα, ενώ επικρατεί το έθιμο να καίγεται στη πυρά ένα ομοίωμα του Γκάι Φωκς. Επίσης, σε ανάμνηση της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας, λέγονται οι παρακάτω στίχοι:

Η ιστορία του Γκάι Φωκς αποτέλεσε έμπνευση για το έργο «Μάκβεθ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ αλλά και για το κόμικ των Άλαν Μουρ και Ντέιβιντ Λόιντ «V for Vendetta», όπου ο κεντρικός ήρωας V, φοράει μια μάσκα του Γκάι Φωκς και σχεδιάζει ν’ ανατινάξει το κτίριο του Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου ενός μελλοντικού Λονδίνου, επιχειρώντας να θέσει τα θεμέλια για την ανατροπή του ολοκληρωτικού καθεστώτος, του φασισμού και της τυραννίας που έχει επιβληθεί σε όλη τη χώρα. Διασκευή του κόμικ αυτού είναι και η ομώνυμη ταινία του 2006 με τον εξαιρετικό Χιούγκο Γουίβινγκ, περνώντας εξαιρετικά μηνύματα επανάστασης και μηνύματα κατά του ολοκληρωτισμού:

«Το παρελθόν δεν μπορεί πια να σε βλάψει, εκτός κι αν το αφήσεις»

«Μια επανάσταση χωρίς χορό είναι μια επανάσταση που δεν αξίζει τον κόπο»

«Δεν υπάρχουν συμπτώσεις, συμπτώσεις είναι μόνο οι ψευδαισθήσεις»

«Μας είπε να θυμόμαστε την ιδέα, όχι τον άνθρωπο, επειδή ο άνθρωπος μπορεί και να αποτύχει. Μπορεί να πιαστεί, να σκοτωθεί και να ξεχαστεί, αλλά 400 χρόνια αργότερα, η ιδέα του ακόμα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο»

«Δεν υπάρχουν ποτέ βεβαιότητες, μόνο ευκαιρίες»

«Πίσω από αυτήν την μάσκα υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο από μια σάρκα. Πίσω από αυτή την μάσκα υπάρχει μια ιδέα. Και οι ιδέες είναι αλεξίσφαιρες»

«Οι άνθρωποι δεν πρέπει να φοβούνται τις κυβερνήσεις τους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να φοβούνται τους ανθρώπους»

Οι καταπιεσμένοι λαοί δεν ξεχνούν ποτέ την 5η Νοέμβρη, όχι βέβαια για να θυμούνται την σωτηρία της Μοναρχίας, αλλά για να έχουν μια ελπίδα, πως κάποια στιγμή, θα υπάρξει κάποιος που θα καταφέρει αυτό που δεν κατάφερε ο Γκάι Φωκς, την κατάλυση ενός τυραννικού καθεστώτος από όπου κι αν προέρχεται ακόμα κι αν αυτό μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική δικτατορία!

Ο Γκάι Φωκς, ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος απλός άνθρωπος που μπήκε σε ένα Κοινοβούλιο έχοντας ειλικρινείς προθέσεις.

© 2016 Emmanuel G. Mavros